«خبرجنوب»: چه جرائمی بیشتر در استان فارس رخ می دهدو بومی این استان است؟

احمدرحمانیان معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس: ضمن تشکر و قدردانی از روزنامه « خبرجنوب »که بدون شک همیشه همراه و همیار دستگاه قضایی استان فارس بوده و در حوزه پیشگیری از وقوع جرم نقش انکار ناپذیری داشته است، بر اساس آمار سال 96 نسبت به سال 95 ، 10 جرم که در استان فارس بیشترین ورودی پروندهها را به خوداختصاص داده كه 5 جرم اول شامل سرقت، توهین، ضرب و جرح عمدی، تصادفات غیرعمدی، خیانت در امانت و تخریب است.
بر اساس این آمار روزانه حدود85 پرونده توهین، 30 فقره پرونده سرقت و 469 پرونده تصادف واردمحاکم قضایی استان می شود.

 «خبرجنوب»: در حوزه پیشگیری از وقوع جرم چه بایدکرد؟

رحمانیان: چندسال قبل قانون پیشگیری از وقوع جرم به تصویب مجلس رسیداما این قانون دارای ایرادات و نواقصی است كه نیاز است اصلاح شودو هم اکنون توسط معاونت حقوقی قوه قضاییه این مسئله در حال پیگیری است.در ماده یک این قانون پیرامون پیشگیری تعریفی آمده که این تعریف دارای ایرادات حقوقی و جرم شناسی است که بایدموردتوجه قرار گیرد.

پیشگیری به معنای پیش بینی، شناسایی و ارزیابی و اتخاذ تدابیر لازم برای از بین بردن جرم است و بر اساس این تعریف 90 درصداز کار پیشگیری بر عهده سازمانهای اجرایی و دستگاه های دولتی است. اما متاسفانه همه توجه ها در حوزه پیشگیری به سمت دستگاه قضایی است در حالی که فقط مدیریت پیشگیری برعهده دستگاه قضایی است.

به عنوان نمونه در پروژههای عمرانی، اقتصادی و ... به پیوست پیشگیری توجهی نمی شودو اگر هم هست در حدبسیار پایین است.
در این راستا مدیران ضروري است به موضوع پیگشیری توجه ویژه داشته باشندو پیشگیری را از مجموعه خودشروع کنند.

ارسلان اشرافی معاون انسانی دادگستری فارس: در حوزه پیشگیری، پیشگیری شامل پیشگیری کیفری و غیرکیفری است و بایدتوجه کردکه پیشگیری کیفری برعهده دستگاه قضایی است و رسالت این دستگاه زمانی آغاز می شودکه جرمی اتفاق افتاده باشد.

زمانی که جرمی رخ می دهد برخوردبا مجرم برعهده دستگاه قضایی است و مجازات اعمال می شودکه یکی از اهداف این مجازات ها اصلاح و درمان است. به عنوان نمونه با صدور حکم حبس ابدهدف ناتوان سازی مجرم برای ارتکاب مجددجرم است بدین گونه که قدرت ارتکاب جرم و فرصت آن را از مجرم می گیریم. علاوه بر این در جرائم خردنیز با صدور حبس های کوتاه مدت یا مجازات های جایگزین حبس برای درمان و اصلاح مجرم گام بر می داریم.

اما حوزه پیشگیری غیرکیفری ارتباط چندانی با روش های سرکوبگرانه نداردو بایداز ابزارهای غیر از تحمل مجازات قبل از مرحله ارتکاب جرم استفاده کردکه در این حوزه جرم شناسان با دخالت دستگاه قضایی مخالف هستند.

بحث پیشگیری از وقوع جرم بایددر یک مفهوم وسیع تر بررسی شودبه عنوان نمونه طلاق جرم نیست اما کج روی اجتماعی است که خودش می تواندزمینه ساز ارتکاب جرائم متعددی باشد. پیشگیری از وقوع جرم بایداینقدر در جامعه تکرار شودکه ملکه ذهن افرادشود.البته بایداین موضوع را نیز مدنظر داشت که بازگو کردن جرائم ارتکابی می تواندقبح آن را از بین ببرد.
به عنوان نمونه در گذشته اگر اختلاس و رشوه ای از سوی کارکنان دولت انجام می شودخانواده آنها رویشان نمی شدسرشان را بلندکنند اما در حال حاضر خانواده به راحتی در محاکم حاضر می شوندو می گویندمگر چه اتفاقی افتاده است؟

سردار سیروس سجادیان فرمانده سابق انتظامی استان فارس و استاد دانشگاه: برای شناخت ماهیت آنچه که از آن به عنوان پیشگیری یادمی شود، ناگزیر بایداز شناخت مفهوم پیشگیری در برابر ابزارها ، امکانات و منابع تهدیدزا آغاز کرد.

قبل از هرچیز بایددیدکه پیشگیری از جرم جزو کدام یک از مولفه های امنیت اجتماعی و یا امنیت عمومی است.

چنانچه صیانت اجتماعی را یکی از مولفه های امنیت اجتماعی ببینیم لازم است که برای صیانت اجتماعی جامعه سایر مؤلفه های آن تبیین شود، تا با برداشت مشترک و قابل فهم بتوان نسبت به بررسی موضوع پرداخت.

اگر صیانت اجتماعی را مصون نگه داشتن جامعه در برابر تهدیدها از طریق اقدامات ایجابی و سلبی مدنظر قرار دهیم لازم است که فرآیندتحقق امر مصونیت مشخص و نتایج اقدامات در هر مرحله مورد پایش و ارزیابی قرار گیرد.

سعیدزاهدزاهدانی استاددانشگاه: یکی از مشکلات اساسی در حوزه پیشگیری از وقوع جرم این است که به موضوع وقوع جرم بیشتر از جنبه حقوقی توجه می شودو هیچ کس از بعدجامعه شناختی به این مسئله توجه نکرده است. در حوزه وقوع جرم بایدبه ساختارهای اجتماعی جامعه هم توجه کرد.بایدزمینه های اجتماعی وقوع جرم را بررسی کردو دیدکه در حوزه پیشگیری نیاز است چه کارهایی انجام شود.

به عنوان نمونه 40 سال قبل انقلاب شده و در حوزه سیاسی تحولات عظیمی ایجادشده است اما متاسفانه در حوزه اقتصادی و اجتماعی نتوانسته ایم به ایده آل هایی که مدنظر انقلاب بوددست یابیم. به عنوان نمونه در رابطه با تصادفات بایددر ساختار خیابان ها تغییراتی ایجادشودتا در کاهش تصادفات موفق باشیم. متاسفانه نتوانسته ایم توقع مردم را برآورده کنیم که این موضوع بی اعتمادی مردم و در نهایت وقوع جرم و هتاکی ها را به همراه داشته است و هر روز شاهدافزایش آن هستیم.

شهرام ابراهمی جرم شناس و استاددانشگاه شیراز: به نظر بنده پیشگیری شامل دو بخش موقعیت حقوقی و مدیریت اجراست. کشور ما از جمله محدودکشورهایی است که قانون اساسی آن اصل را بر پیشگیری گذاشته و امکان تغییر آن وجودنداردو بایددیدکه آیا در این حوزه موفق بوده ایم یا خیر.

به نظر بنده برای رسیدن به اهداف خوددر حوزه پیشگیری باید به مسئله آموزش نیز توجه داشت. البته در حال حاضر درسی در مقطع کارشناسی برای پیشگیری در نظر گرفته شده است.

در حوزه پیشگیری از وقوع جرم بایدهم به قبل از ارتکاب و هم بعداز آن و هم پیشگیری از تکرار آن توجه داشت.
برخی پیشگیری قبل از ارتکاب جرم را بر عهده پلیس و برخی وازرت کشور و برخی نیز بر عهده وزارت دادگستری و قوه قضاییه می دانند. باید به این مسئله توجه داشت که دستگاه قضایی بایددر مدیریت پیشگیری از وقوع جرم نقش داشته باشد.

»» خبرجنوب: شفافیت و دسترسی آزادبه اطلاعات چه تاثیری در پیشگیری از وقوع جرم دارد؟

رحمانیان: شفافیت و دسترسی آزادبه اطلاعات در پیشگیری از وقوع جرم تاثیر زیادی داردزیرا باعث می شودکه در روابط مخصوصا روابط اداری هیچ نقطه تاریک و مبهمی وجودنداشته باشدتا افراد بتواننداز آن سوءاستفاده کنندو قانون را دور بزنند.

در این راستا بایدپاسخگو بودو مردم را با حقوق خودآشنا کردتا با مطالبه گری بتوانیم به اهداف خودبرسیم و در حوزه پیشگیری نیز موفق شویم. هرکس بایددر برابر قانون پاسخگو باشدو خودرا مطیع قانون بداند.

اشرافی: دادگستری استان فارس در زمینه پیشگیری فعالیت هاي گسترده اي که یکی آموزش کارآموزان قضایی است را آغاز و در این راستا دورههای آموزشی متعددی را برگزار کرده و حتی از متخصصین اعصاب برای این دوره ها استفاده نموده تا قضات فقط به قوانین خشک و حتی کلیشه ای توجه نکنند.

متاسفانه در جامعه ما آحادمردم حبس گرا شده اندو برخورد با مجرم را فقط در حبس می داننددر صورتی که ما معتقدیم باید در جرائم خشن از حبس استفاده کردو در وقوع جرائم خردبایداز مجازات های جایگزین استفاده نمود.

جرم شناسان و حقوقدانان بر این باورندکه در جرائم خردنباید به مجرم حبس داداز این رو بایدتفکر حبس زایی در جامعه تغییر کند. عوام گرایی و پپولیسم کیفری برای دستگاه قضایی سم است.

سردارسجادیان:پیشگیری از وقوع جرایم موضوعی است که خیلی از نهادها و سازمانها در آن مسئولانه نقش دارندو صرفا این امر متوجه دستگاه قضا نیست ، بلکه وظیفه ذاتی دستگاه قضا پیشگیری کیفری است و از طرفی نیز مراجع قضایی بایدپیشگیری از وقوع جرایم را در سطح کلان مدیریت راهبردی کند.

در استان فارس نیز بر کسی پوشیده نیست که با وجودقضات شجاع و متبحر و سختکوش تاکنون اقدامات خوبی در حوزه پیشگیری کیفری با صدور احکام مناسب خاصه در حوزه جرایم سخت و خشن به عمل آمده ، لکن دیگر مؤلفه های صیانت اجتماعی از قبیل پیشگیری اجتماعی و وضعی و ..... شایدهمپوشانی مناسب را نداشته که با وجودمدیریت قضایی خوب حاکم در استان برای تحقق این امر لازم است با همکاری و هماهنگی سازمانها و نهادهای مسئول نقشه راه و سندراهبردی پیشگیری از وقوع جرایم در استان تدوین و تبیین شود.

زاهدزاهدانی: برای رسیدن به اهداف خوددر حوزه پیشگیری بایدنظام اقتصادی را اصلاح کرد. عمده ترین موضوعات در وقوع جرائم به عدم اصلاح ساختار فرهنگی و اقتصادی کشور بر می گردد. اگر ساختارها اصلاح شودو نظام فرهنگی، سیاسی و .. باهم بخواندجرائم حل می شودو می توان بزهکاری را مدیریت کردراه حل اساسی در جامعه ناهنجار و در حال تلاطم اصلاح ساختارها و در نهایت کاهش جرائم است.

ابراهیمی: در حال حاضر تهدیدجدی برای کشور جرائم اقتصادی است که مثل موریانه است. برای کاهش این جرائم بایدمردم مشارکت داشته باشندو همه اقدامات شفاف باشدبایدقانون سلامت اداری که در دولت ابلاغ اما هنوز اجرا نشده اجرایی شود.
همه اقدامات و فعالیتها بایدمانندآیینه باشدو دسترسی آزادبه اطلاعات حق تمامی شهروندان است. به عنوان نمونه موضوع اختلاس از دو منظر قابل توجه است. یکی اینکه چرا اختلاس و دیگری اینکه چرا اختلاس نکردید؟ این موضوع به وجدان درونی افرادبر می گردد.

«خبرجنوب»: در برخوردبا مدیران ناکارآمدو سهل انگار بایدچه اقداماتی انجام داد؟

رحمانیان: یکی از موضوعاتی که به جدطی چندسال اخیر در دستور دستگاه قضایی بوده مسئله ارتقای سلامت اداری است و در این رابطه قرار شددوره های آموزشی برای ادارات برگزار شود اما متاسفانه دستگاههایی که خواهان برگزاری این دوره ها بودند تعدادشان از انگشتان دست هم کمتر بودبه عنوان نمونه پزشکی قانونی و جهادکشاورزی برای برگزاری این دوره ها اعلام آمادگی کرد.

در این رابطه ، استاندار به عنوان بالاترین مقام استان باید از مدیران خودبخواهدکه قانون را اجرا کنند. در این راستا دستگاه های نظارتی از جمله سازمان بازرسی نیز بایدورودکند. یکی از رویکردهای دستگاه قضایی استان شناسایی مدیران کم کار و سهل انگار در اجرای قوانین است.

در این راستا دستگاه قضایی استان تکالیف قانونی دستگاه ها را به آنها ابلاغ کرده و دستگاه های سهل انگار را به بازرسی معرفی می کند.رسانه ها نیز بایداین موضوعات را به دستگاه های ذی ربط اعلام کنند.

اشرافی: فساداداری و در راس آن اختلاس و رشوه یکی از موضوعات اساسی است و بر اساس قوانین مال به دست آمده از این راه باید توقیف شوددر صورتی که بایداین قانون تغییر کندو تمام اموال فردرشوه گیر و اختلاس کننده توقیف شود. در صورت تحقق این امر می توان در حوزه پیشگیری به نتایج مطلوبی رسید. به نظر بنده برای این افرادبایدشدیدترین مجازاتها را در نظر گرفت.

سردار سجادیان: در فرآیندتحقق صیانت اجتماعی، پیشگیری بايدیکی از مؤلفههای صیانت باشد. پیشگیری اولین گام برای تحقق امر صیانت اجتماعی نیست . پیشگیری برآیندی از اجرای گام های مؤثر در فرآیندصیانت اجتماعی است. بدین معنی که برای صیانت از جامعه اولین گام پیش بینی تهدیداتی است که متوجه جامعه می شود، چنانچه دیده بانی از وضعیت جامعه توسط سازمان ها و نهادهای مسئول به درستی انجام شودو تهدیدها موردشناسایی واقع شوند.

گام بعدی ، پیش دستی برای مقابله نرم با پدیده ها و بزه های نوظهور در جامعه خواهدبودبه طوری که کمترین هزینه را حتی از هزینه پیشگیری وضعی و یا کیفری را در بر خواهدداشت، در فرآیندصیانت اجتماعی، پیشگیری از وقوع جرایم با انجام اقداماتی در حوزه پیشگیری وضعی و اجتماعی است که مبادی ذی ربط بایدسعی و تلاش خودرا برای جلوگیری از وقوع جرایم با بهره گیری از امکانات در اختیار و خاصه قدرت رسانه ای و سایر اقدامات ایجابی به عمل آورند، من باب مثال چنانچه به سبب حاشیه نشینی و یا خشکسالی و یا وضعیت نابسامان اقتصادی و یا افزایش معتادان، آگاه سازی لازم از طریق رسانه ها و سخنرانی در مجالس و .... به آحادجامعه داده شودقطعا از بروز جرم سرقت و یا سایر جرایم مرتبط جلوگیری خواهدشد.

زاهد: در حال حاضر جامعه ما در ساختارها با هم هماهنگ نیست و اراده کافی برای مقابله با برخی از جرائم از جمله جرائم اقتصادی وجودنداردو تا زمانی که شرایط اینگونه باشدو تغییری در ساختار جامعه در حوزه های مختلف ایجادنشودنمی توان انتظار داشت در حوزه پیشگیری نیز موفق شد. برای رسیدن به اهداف خوددر این رابطه بایداراده همگانی را به وجودآورد. دستگاه های آموزشی ما از جمله آموزش و پرورش بایدبه این موضوع ورودکندو دانش آموزان را آموزش دهد.

ابراهیمی: برای تحقق اهداف خوددر حوزه پیشگیری باید افرادرا آموزش داد. به عنوان نمونه در حوزه جرائم اقتصادی از جمله رشوه و اختلاس بایدارتقای سلامت اداری را در دستور کار خودقرار داد. به عنوان نمونه بایدبرنامه های مدیران را قبل از انتصاب به مدیریت در حوزه پیشگیری از آنها گرفت.

بایدشرط انتصاب مدیران ارائه برنامه های پیشگیری باشدیا اینکه وزیر برای گرفتن رای اعتماد برنامه های خودرا در حوزه پیشگیری عنوان کند. البته بایدتوجه کردکه جامعه عاری از جرم نداریم.

زاهد: در حوزه پیشگیری از جرائم یکی از مشکلات اساسی کشور تمرکزگرایی است در این راستا باید اتکاء به منبع اصلی را کم کنیم. بایدبه حوزه اقتصادمقاومتی توجه ویژه کرد. اگر بتوانیم سدی که در رابطه با تمرکزگرایی است را بشکنیم موفق خواهیم بود.

در این راستا بایدتوزیع ثروت در کشور عادلانه باشد اگر این امر محقق شودبه طور حتم رانت خواری و فساداداری کاهش می یابد.

«خبرجنوب»: یکی از مهمترین جرائم استان مربوط به سرقت است علت چیست و برای کاهش آن بایدچکار کرد؟

رحمانیان: برای پیشگیری از سرقت یک برنامه کامل طراحی شده بدین شیوه که این جرم علت یابی و آسیبشناسی شود.
در این برنامه نقش تمامی دستگاه ها برای پیشگیری از سرقت مشخص شده است بر این اساس برای حدود17دستگاه دولتی و غیردولتی نقش و وظایفی تعریف شده است. در حوزه سرقت باید ارتقای آگاه سازی مردم موردتوجه قرار گیرد. متاسفانه موضوع سرقت ارتباط زیادی با وضعیت اقتصادی دارد. زمانی که وضعیت اقتصادی نا به سامان می شودجرائم مالی افزایش پیدا می کند. البته بایداین موضوع را مدتوجه قرار دادکه بسیاری از سرقت های ما سرقت های خرداست. زمانی عدم احساس امنیت در این سرقت ها به وجودمی آیدکه سرقت ها مسلحانه باشد. در حال حاضر تعداد قابل توجهی از سرقت های ما توسط افرادکارتن خواب، بیکار و برخی حاشیه نشینان انجام می شود.

اشرافی: مشکل اقتصادی شاه بیت تمامی سرقت هاست. چرا کسی که مشکل اقتصادی داردنمی رودکلاهبرداری کندزیرا منافع حاصل از سرقت آنی است. برخلاف بسیاری از جرائم که سودحاصل از آن ممکن است مدت ها طول بکشد. به عنوان نمونه فردی معتادگونی خودرا برداشته و کفش سرقت می کنداین موضوعات قابل تامل است.

در حال حاضر برخی از سارقان ما به علم روز هم مجهز شده اند به عنوان نمونه سارقان جرائم اینترنتی.برای کاهش این جرم بایدهم قضات و هم ضابطین قضایی به علم روز آشنا باشند. علاوه بر این بایدنقش بزه دیده در ارتکاب جرم را مشخص کرد.

سردار سجادیان : برای تحقق این امر و برخوردبا جرائم نیز با اشراف اطلاعاتی بر حوزه های جرم خیز بايدافرادمستعدبزه کار شناسایی و با واپایش در سطح جامعه برای مصون نگه داشتن آحاد مردم و اموال آنان اقدام لازم را به عمل آورده تا چنانچه افراد و یا شبکه های سازمان یافته قصدانجام بزه ای را در سطح جامعه داشتندو یا اینکه به سبب غفلت سازمان ها و نهادهای مسئول در جامعه و یا هر دلیل دیگری مرتکب بزه ای شدندموردشناسایی و رسیدگی واقع و اقدامات انتظامی ، امنیتی و قضایی در مورد مجرمین معمول و درنهایت با اعمال و اجرای احکام قضایی مناسب با هر جرم ، بزه کار یا بزه کاران به سزای اعمال خودبرسندکه در این مرحله اقدام مؤثر قضایی می تواندبیانگر پیشگیری کیفری در جرایم باشد و من حیث المجموع برآینداقدامات در اجرای فرآیندها و یا مراحل اعلام شده ، پیشگیری از وقوع جرم خواهدبودو برای اجرا به مبادی ذی ربط ابلاغ و بر اساس شاخص های پیش بینی شده موردارزیابی قرار گیردتا بتوان شاهدکاهش یا مهار جرایم شد.

زاهد: جرم سرقت ارتباط مستقیم به موضوعات اقتصادی داردو برای از بین بردن این جرم بایدموضوعات و مسائل مربوط به معیشت و اقتصادمردم حل شود.

ابراهیمی: جرم سرقت یک جرم جهانی است. به دلیل حساسیت این جرم یک قرارگاه مبارزه با سرقت در نیروی انتظامی استان فارس تشکیل شده است. جرم سرقت جرم علیه مالکیت است. زیرا در برخی از جرائم مانند کلاهبردای بین بزهکار و بزه دیده رابطه قبلی وجوددارد اما در سرقت اینگونه نیست و جرم بر علیه آسایش عمومی است. به عنوان نمونه در شیراز یک نفر تن ماهی سرقت کرده یا زنی فقط کارش سرقت برنج است. جرم سرقت نیاز به علت شناسی دارد. در این راستا بایدپلیس آگاهی مردم را آشنا کند. همچنین بایدسرقت را دشوار سازی کردو کاری کردکه سرقت جاذبه نداشته باشد.