راهبردهای گفتمان سازی بیانیه گام دوم انقلاب با تاکید بر رسانه ملیسیروس سجادیان[1] - چکیده:
تبیین مفاهیم، تدوین راهبردها و شاخص های گفتمان سازی بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه امری ضروری می باشد. در این گزارش، پیش از هر اقدامی برای احصاء اجماع بین نگارنده و مخاطبین به ابعاد بیانیه از قبیل ماهیت شناسی بیانیه، بیان مفاهیمِ گفتمان و گفتمان سازی پرداخته شده، سپس در بخش های بعدی تبیین مؤلفه ها، تعیین راهبردها، راهکارها ، شاخص ها و نقشه راه گفتمان سازی بیانیه گام دوم انقلاب را مورد بررسی قرار داده ایم. - مقدمه:
در جهان متغير و پيچيده امروز، موفقيت هر سازمان و دولتی در گرو ترسیم نقشه راه، منطبق با شرایط و مقتضیات زمان در راستاي اهداف و سیاست های کلان آن سازمان میباشد. سازمانها، نهادها ، نخبگان و خبرگان، مسئول آگاه سازی آحاد جامعه همواره در راستای اهداف بیانیه گام دوم انقلاب میباشند. در همین راستا لازم است، راهبردها و رویه های موجود در راستای تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری، حفظ انسجام اجتماعی، تقویت و تداوم موفقیت ها و اصلاح علل و عوامل ناکامی ها در چهل سال گذشته، رشد و تعالی اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران را که عموما" در بیانیه گام دوم انقلاب به آن اشاره شده، با ترسیم نقشه راه نسبت به وظیفه ای که دارد بازبینی و روزآمد نمایند. در بیانیه گام دوم انقلاب که رویکرد آن اجتماعی، فکری و خطاب به عموم مردم به ویژه جوانان میباشد، عبارت‌های بکار رفته در آن در عین سادگی از عمق بالایی برخوردار است و نوع بیان و نگارش آن به‌گونه‌ای است که عموم مردم میتوانند از آن بهره ببرند. اندیشمندان، نخبگان، ائمه جمعه، روابط عمومی سازمانها، امامان جماعت مساجد، نمایندگان ولیّ فقیه در مراکز استانها، مدرّسان عالی رتبه حوزه، روحانیون سرشناس، دانشجویان، جوانان، سخنوران و رسانه ها با تشریح و تبیین ابعاد و مؤلفه های این بیانیه میتوانند نسبت به گفتمان سازی و رونق آن در جامعه اقدام کنند تا با جاری شدن آن در زندگی مردم تحقق آن مشاهده و مردم نیز عملیاتی شدن بیانیه را شاهد و از طرفی نیز از مسئولین امر مطالبه گری تا در صورت وجود هرگونه موانع مصنوعی، کارِ خود را انجام دهند. هدف این گزارش، تبیین مفاهیم، ماهیت شناسی، تدوین ابعاد ، مؤلفه ها، تعیین راهبردها، راهکار ها ، نقشه راه و شاخص های نهادینه سازی گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه می باشد. کلمات کلیدی: گفتمان – راهبرد – شاخص - نقشه راه – ابعاد – مؤلفه ها - بیانیه 3. ماهیت شناسی و گفتمان سازیِ بیانیه ی گام دوم انقلاب: يك ملت، با اقتدار علمى است كه می تواند سخن خود را به گوش همه ي افراد دنيا برساند؛ با اقتدار علمى است كه می تواند سياست برتر و دست والا را در دنياى سياسى حائز شود.( رهبر معظم انقلاب اسلامی: دیدار با دانشجویان دانشگاه شیراز، 14 / 2/ 1387 ) بیانیه گام دوم انقلاب در اوج هجمه‌های دشمنان انقلاب اسلامی علیه آرمان‌های انقلاب صادر شده و اهمیت بسیاری دارد. این بیانیه شامل بخش‌های مختلفی است که امید، علم، اخلاق، عدالت، مقاومت، مشارکت و بینش از مبانی آن میباشد و گستره‌ی آن نیز جامعه ایران و جهان در قالب تمدن نوین اسلامی است که در آن افق‌ها و امیدواری‌های زیادی مطرح شده و این از یک طرف خوشحالی و از طرفی دیگر نگرانی دارد. خوشحالی از این منظر که با وجود رهبر فرزانه انقلاب و با نگاه به آینده، نقشه راه را برای 50 سال آینده ی جمهوری اسلامی تبیین فرموده و نگرانی از این بابت که با وجود این امیدها شاید و دیگر تلاشی برای تحقق بیانیه نکنیم. ملت و مسؤلان کشور با چهار برنامه پنج ساله و چشم‌انداز بیست ساله مسیر پیشرفت همه جانبه را در پیش گرفتند و زمینه را برای صدور بیانیه گام دوم انقلاب فراهم ساختند. بهتر است تلاش‌ها و مجاهدت‌های مردم و مسئولین دارای یک الگوی جامع و بومی باشد و به عبارتی دیگر در خصوص بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه، گفتمان سازی به صورت مطلوب صورت گرفته شود، زیرا تا زمانی که گفتمان سازی پیرامون مفاهیم بیانیه گام دوم انقلاب شکل نگیرد، با روش های سنتی، دستوری و اجباری نمیتوان به موفقیت دست پیدا کرد، فلذا ریشه های بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه درونی نمیشود. نظام مقدس جمهوری اسلامی در چهار دهه گذشته ی خود، حیات پربرکت خویش را با توسعه فرهنگ اسلامی، تثبیت نظام، استقرار و تامین امنیت، استقلال و آرامش جامعه از طریق مرتفع ساختن چالش‌های امنیتی و فرهنگی، مدیریت بحران‌ها و کنترل عوامل نا‌امنی های فرهنگی و امنیتی توانسته اهتمام لازم را داشته باشد. بدیهی است تحقق بیانیه گام دوم انقلاب، مهمترین پیش نیاز هرگونه پیشرفت با نگاه به آینده میباشد، در دنیای امروزی جوامع موفق بدنبال فرصتِ سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای تحقق اهداف خود هستند، اهمیت بیانیه گام دوم انقلاب در زندگی اجتماعی، به اندازه‌ای است که در صورت عدم تحقق آن، انسانها در روابط اجتماعی خود با دیگران دچار مشکل می‌شوند و از برقراری روابط و تعامل با جهان پرهیز می‌كنند و این نابسامانی در شرایطی تشدید میشود كه بر اثر عدم اطلاع رسانی، افراد جامعه آمادگی رفتار با دیگران را از دست میدهند و بدین وسیله نمی‌توانند از نتیجه كنش دیگران اطمینان حاصل كنند. به همین دلیل و بخاطر عدم پیش بینی رفتار دیگران، سعی آنها بر این است كه از برقراری روابط گسترده با دیگران پرهیز كنند. بر اثر تداوم چنین شرایطی، سرمایه اجتماعی در جامعه رو به زوال می‌رود و در درازمدت، پیامدهای منفی پرشماری از جمله فرسایش روابط اجتماعی بین انسانها بر جامعه انسانی تحمیل می شود. به همین دلیل لازم است كه به بیانیه گام دوم انقلاب توجه جدی شود و مهمترین ابعاد و مؤلفه های تشکیل دهنده آن مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. ضرورت این تحقیق از اینجا ناشی میشود که مطالعه علمی ابعاد و مؤلفه های گفتمان سازی تا حدود زیادی در آینده خواهد توانست تصویری از سیمای بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه را بدست دهد و از این طریق نقاط قوت و ضعف مجموعه های دخیل در حوزه بیانیه گام دوم انقلاب مورد شناسایی واقع و راه برای تحقق بهتر آن فراهم شود. بیانیه گام دوم انقلاب دارای ماهیتی تبیینی است که یکی از ابعاد مهم آن توسعه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است که تحقق و شکل گیری آن در جامعه، فرازی مهم در تحقق اهداف تمدن نوین اسلامی دارد. بررسی تاریخی نشان می‌دهد کشور ایران حداقل در یک قرن قبل از انقلاب اسلامی با اشغال و چپاول از سوی استعمارگران روبه‌رو بوده که انقلاب اسلامی هژمونی مستکبرین در منطقه را منفعل و این رویه را تمام کرد. جریان‌های سیاسی موافق و منتقد بیانیه نیز ضمن در نظر گرفتن اهداف و منافع ملی کشورمان با تبیین و تشریح آن اجازه ندهند این بیانیه از رونق بیافتد، تلاش کنند تا در زندگی مردم جاری و با مطالبه‌گری از مسئولان رهگشای عملیاتی شدن بیانیه باشند. نظام انقلابی تنها وقتی میتواند رشد کند و بالنده باشد که هم امتی پای کار داشته باشد و هم مراقبت کند تا از قلّه‌ها و آرمان‌ها فاصله نگیرد. طبیعتاً مدیریت امور روزمره ممکن است هر مسئولی را به خود مشغول کند و باعث شود آرمان‌ها و توصیه‌های ترسیم شده در بیانیه‌ی گام دوم مورد غفلت قرار گیرد. عده‌ای هم هستند که با جهت‌گیری بیانیه‌ی گام دوم انقلاب همراه نبوده و نخواهند بود. عده‌ای هم در عین همراهی، نمی‌دانند چه باید بکنند. برای تحقق بیانیه، هر کس که نعمت و فرصتی در اختیار دارد و میتواند گامی بردارد در مواجهه با همه‌ی کسانی که نمی‌دانند و نمی‌خواهند و نمی توانند، مفید خواهد بود و ظرفیت تحقق ایجاد میکند. البته پرواضح است به میزانی که برای عملی شدن یک امر تلاش می‌کنیم و در میدان وارد می‌شویم، فرصت‌ها و راهکارها را بهتر خواهیم شناخت و نقدها و مطالبات دقیق تر و کارآمدتری خواهیم داشت. گفتمان سازی بیانیه گام دوم انقلاب یکی از شاخص های مهمِ تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری دراین بیانیه است که بر این اساس و بنا بر ماهیت و ویژگی های ذاتیِ این بیانیه از جمله؛ مخاطب قرار دادن جوانان، تأکید بر مبانی و شعارهای انقلاب اسلامی، یادآوری چشم‌اندازها و افق‌های انقلاب اسلامی، جامعیت، توجه به مطالبات مردم، توجه به ارائه راهکارها، نگاه به آینده با توجه به تجربیات چهار دهه قبل، انعطاف‌پذیری، پای‌بندی به اصول ضمن درک پدیده‌ها و موقعیت‌های نو و توجه به دفاع مقتدرانه است که توجه و عمل برای تحقق اهداف این بیانیه آینده ای روشن برای امت اسلامی باشد که در این زمینه نهادهای متعددی در شکل دهی آن و تحقق اش مؤثر و نقش آفرین هستند. لذا طیف وسیعی از دستگاههای حاکمیتی از رسانه های دولتی، نهادهای کشوری و لشکری، سازمانهای اداری، دستگاههای خدماتی، نخبگان، فعالان سیاسی - اجتماعی و نهادهای مدنی لازم است حرکت به سمت اهداف بیانیه را جدی گرفته و مبنای برنامه ریزی و اقدامات خود قرار دهند. نگاه جدید به مخاطبانِ بیانیه ی گام دوم انقلاب به عنوان فرصت، خلاقیت و نیروی موثر به منظور تبیین بیانیه، معطوف به اقشار جامعه در مناطق مختلف با مشارکت نخبگان و خبرگان، رسالتی مهم در عرصه اطلاع رسانی است که جایگاه مشارکت بعنوان رکن اساسی وظایف صدا و سیما برای دست یابی به راهبردی صحیح قابل توجه و مسلم است که نیل به مشارکت همه جانبه در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب به سادگی و بدون گفتمان سازی میسر نمی باشد، لذا بر این اساس رسالت این گزارش، تبیین مفاهیم گفتمان سازی، دستیابی به مؤلفه ها، راهبردها و راهکارهای نهادینه سازی گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب در جامعه هدف توسط صدا و سیمای مرکز استان فارس ضرورت امر گفتمان سازی را الزامی می نماید. جامعه محوري، تكيه بر پتانسیل های گفتمانی، بهره‌گيري از مشاركت عمومي، ارائه آموزش همگاني به مردم و اطلاع‌رساني مستمر موجب میشود تا صدا و سیما ساختار جديدي را طراحي و بخش هایی را ساماندهي کند که نشان دهنده تغییر رویکرد اطلاع رسانی به فضای جدید میباشد، این فضا بایستی با گفتمان سازی به نگرشِ مسلط در فضای اجتماعی تبدیل، تا از جانب عموم مردم پذیرش داشته و بتواند صدا و سیما را در دستیابی به اهداف خود موفق نماید. لذا باید توجه داشت، گفتمان سازی نباید فقط حکومتی باشد، بلکه باید سازمان های مردم نهاد، دانشگاهها، موسسات علمی و نهادهای مشابه در صحنه گفتمان سازی فعال شوند و در این زمینه مشارکت هوشمندانه مردم و نخبگان ضرورت جدی دارد. 4. تبیین مفاهیمِ گفتمان و گفتمان سازی: الف: گفتمان گفتمان یعنی باور عمومی؛ یعنی آن‌چیزی که به صورت یک سخنِ مورد قبول عموم تلقی بشود، مردم به آن توجه داشته باشند؛ این با گفتن حاصل میشود؛ با تبیینِ لازم، منطقی، عالمانه و دور از زیاده‌روی‌های گوناگون حاصل میشود؛ با زبان صحیح، با زبان علمی و منطقی و با زبان خوش، بایستی این مطالب را منتقل کرد ( بیانات رهبر انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 1392.12.15). گفتمان يك نوع زبان و يك نظام بازنمايي است كه از لحاظ سياسي و اجتماعي توسعه مي يابد تا مجموعه اي منسجم از معاني را درباره يك حيطه موضوعي مهم ايجاد و توزيع نمايد (ون دایک،1382: 15). گفتمان از جمله مفاهیم مهم و کلیدی است، که در شکل دادن به تفکر فلسفی اجتماعی و سیاسی مغرب زمین در نیمه دوم قرن بیستم، نقش به سزایی داشته است. اگرچه این مفهوم در ادبیات فلسفی-اجتماعی قرون وسطی و بویژه در دوران مدرن، کاربرد فراوانی داشته و در نوشته های ماکیاولی، هابز و روسو نیز میتوان یافت، اما در چند دهه اخیر این مفهوم نزد متفکرانی چون امیل بنونیسته ، میشل فوکو، ژاک دریدا و دیگر متفکران برجسته معاصر مغرب زمین، معنایی متفاوت به خود گرفته است. این تفاوت معنایی به حدی است که در دو سه دهه اخیر، نویسندگان و سخنرانان آکادمیک مغرب زمین، در نوشته ها و سخنرانیهای خود و به هنگام کاربرد این مفهوم، بر این نکته تاکید میکنند که این مفهوم را مثلاً «به معنای فراساختارگرایی آن به کار میبرند (سلیمی،1383: 50). واژه گفتمان را داریوش آشوری در یکی ازمقاله های خود، تحت عنوان «نظریه غرب زدگی و بحران تفکر در ایران» به کار برده است(آشوری،1368: 454). این واژه به عنوان معادلی برای واژه انگلیسی دیسکورس پیشنهاد و در اندک زمانی استفاده از آن رایج شد؛ به گونه ای که حتی به سریال های تلویزیونی و محاورات روزمره مردم نیز راه یافت. در واژه نامه ها در مقابل دیسکورس، علاوه بر گفتمان که کاربرد فنی تر آن در حوزه فلسفه و علوم اجتماعی است، به واژه های خطابه، گفتار و کلام نیز برمی خوریم که کاربردهای معمولی تر و البته پرسابقه ترِ این واژه را بیان میکنند (آشوری،1384: 112). یکی از ویژگی های گفتمان که واجد بعضی از این وجوه کارکردی است، رخداد ارتباطی است. این به آن معناست که مردم زبان را برای برقراری ارتباط میان اندیشه ها و باورها یا بیان احساسات به کار می گیرند و این عمل را به مثابه بخشی از رخدادهای پیچیده تر اجتماعی و در موقعیت های مشخص همچون ملاقات با دوستان، مکالمه تلفنی، تدریس در کلاس، مصاحبه برای پیدا کردن کار، ملاقات با پزشک و یا هنگامی که به نوشتن یا خواندن گزارش خبری مشغول هستند، انجام می دهند (ون دایک،1382: 17). از نظر تاجیک، گفتمان سازنده معنا و ارتباطات اجتماعی و انسانی است و هر فعالیتی در قالب تعاملات فرهنگی که به تبادل معنا بیانجامد، نوعی گفتمان است (تاجیک،1379: 69). از نظرگی، گفتمان متضمن چیزی بیش از زبان است. گفتمان ها همواره متضمن هماهنگ کردن زبان با شیوه عمل، تعامل، ارزش گذاری، باور داشتن، احساس بدن ها، لباس ها، نمادهای غیر زبانی، اشیاء، ابزار، تکنولوژی ها، زمان و مکان است(گی،1999: 20). واژه گفتمان که سابقه آن در برخی منابع به قرن 14 میلادی میرسد، از واژه فرانسوی discourse[dis-koor] و لاتین discurs-us به معنی گفتگو، گفتار و از واژه discurrer/discursum به معنی طفره رفتن، از سربازکردن،تعلل ورزیدن و... گرفته شده است. ریشه این مفهوم را میتوان در فعل یونانی DISCURRERE)) که به معنای سرگردان و آواره بودن، پیمودن، طی کردن، از مسیر خارج شدن، حرکت کردن در جهات مختلف و... است شناسایی کرد (مک دانل،1380: 10). ب: گفتمان سازی این سنت الهی است که تا امتی آگاه نشود و اراده نکند، نمیتواند سرنوشت خود را تغییر دهد. در این گزارش، گفتمان‌سازیِ بیانیه گام دوم انقلاب به معنای تبدیل شدن بیانیه به روح کلی اقشار جامعه و تبلور آن در شیوه زندگی اجتماعی، تعامل، پیشرفت، زیرساخت‌های اجتماعی و جریان یافتن آن در موی رگهای حیات اجتماعی است که افراد زیادی در نهادها و سازمان های مختلف می توانند دست به تولید گفتمان بزنند، گفتمان سازی ی که اصل مأمور به تکلیف بودن به جای اصل مأمور به نتیجه بودن مورد توجه است. در دنیای كنوني، بار اصلی اجراي سیاست ها و برنامه های اجتماعی را رسانه ها و ابزارهای گفتمان ساز بر عهده دارند. نگاهی به گستره شبکه های ارتباطی در جهان، نشان از تلاشی هدفمند، برنامه ریزی شده، فرایندی و هوشمندانه در ترویج گفتمان های حاکم دارد. به عبارتی بدون مشارکت بدنه جامعه، تغییر سیاست های اجتماعی و ..... امری سخت و طاقت فرسا و همراه با هزینه های گزاف خواهد بود و مشاركت بدنه اجتماعي نيازمند گفتمان سازي در آن حوزه مي باشد. گفتمان سازی امری دستوری نیست و نیاز به طراحی فرایندی علمی با توجه به خصوصیات جامعه هدف دارد. هنگامی که از گفتمان سازی صحبت میشود، نگاه صاحب نظران از بخشنامه و ادبیات دستوری، به اقناع فطری و فرایندی زمانبر و برنامه ریزی شده، منعطف میشود و هنگامی که از پیوست گفتمان سازی در انجام فعالیت ها و برنامه های کلان صحبت میشود، منظور شیوه های تبدیل برنامه به ادبیات حاکم بر زندگی نخبگان و مردم جامعه می باشد و به همین دلیل گفتمان سازی فعالیتی فرهنگی، بلندمدت و متنوع است که در کوتاه مدت آثار چندانی نخواهد داشت. گفتمان سازی بر مدار آینده پژوهی همواره فعال و قادر به رصد فعالیت های درست و نادرست و آسیب‌شناسی میباشد که از شرایطِ عمل منفعلانه فاصله میگیرد و پاسخ به موقع داده میشود. گفتمان سازی فرایندی برنامه ریزی شده، هدفمند و فعالیتی پربازده در گذر زمان میباشد که کار رسانه‌ای و هنری برای انتشار هرچه بیشتر مفاهیم متعالی بیانیه، بسیار ضروری است، چرا که تا آگاهی در افکار عمومی ایجاد نشود، گام دوم برداشته نخواهد شد. توجه به مفهوم گفتمان سازی و اهمیت آن، در سایه توجه به وظایف سازمان ها و نهادها در حوزه رسانه ای میسر خواهد شد. در حال حاضر نیز مهمترین وظیفهء رسانه ها تبیین اهداف، نقش افراد، سازمان ها و نهادهای دولتی و مدنی و ایجاد شرایط مناسب برای انجام فعالیت های مقتضی به عنوان بستری مناسب برای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب میباشد. در گفتمان سازی اهدافی همچون؛ نشان دادن رابطه بین نویسنده، متن و خواننده. روشن ساختن عمق و پیچیدگی متن(جریان تولید گفتمان). نشان دادن تاثیر بافت متن (واحدهای زبانی، محیط بلافصل مربوطه، کل نظام زبانی) و بافت موقعیتی (عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تاریخی و شناختی) بر روی گفتمان. نشان دادن موقعیت و شرایط خاص تولید کننده گفتمان (شرایط تولید گفتمان). نشان دادن بی ثباتی معنا، یعنی معنا همیشه در حال تغییر است، هرگز کامل نیست و هیچ وقت به طور کامل درک نمی شود. آشکار ساختن رابطه بین متن و ایدئولوژی، تحلیل گفتمان از بدو پیدایش همواره درصدد بوده است تا نشان دهد که هیچ متن یا گفتمان یا نوشتاری بی طرف نیست، بلکه به وضعیتی خاص وابسته است. این امر ممکن است کاملا ناآگاهانه و غیر عامدانه باشد. هدف عمده گفتمان این است که تکنیک و روش جدیدی را در مطالعه متون، رسانه ها، فرهنگ ها، علوم سیاسی و اجتماعی و... بدست دهد (تاجیک، 1379: 359). معمولا گفتمان ها نظام های بسته نیستند، هر گفتمانی از عناصر گفتمان های دیگر کمک می گیرد و آنها را به شبکه ی خودش پیوند می زند، گفتمان مبتنی بر اندیشه و هنر است که مشارکت اندیشمندان و هنرمندان را می طلبد و گفتمان سازی بسیج کردن ذهن مردم جامعه هدف برای تحقق یک پدیده و یا یک موضوع مورد انتظار است. در گفتمان‌سازی، اقناع فطری افراد عمل میشود و از اعمال‌نظر پرهیز میگردد ( بشیر،1384: 10). هنگامی که از گفتمان سازی در انجام فعالیت ها و برنامه های کلان اجتماعی صحبت می شود، منظور شیوه های تبدیل برنامه به ادبیات حاکم بر زندگی نخبگان و مردم جامعه میباشد. بر اين اساس يک موضوع وقتي به گفتمان تبديل ميشود که فضاي عمومي جامعه را تسخير کرده باشد و اين فضا، فضايي اقناعي است که لازمه توفيق در آن، داشتن علم و آگاهي و استفاده از روش هاي متناسب و منطقي ميباشد. در این گزارش از طریق مطالعه و بررسی ادبیات موجود نسبت به شناسایی مفاهیم و مؤلفه های گفتمان سازی از قبیل؛ آینده پژوهی، برجسته سازی، هژمونی، اقناع، قابلیت دسترسی، مقبولیت، تعامل، ابزارتعامل، پیوند، انسداد، شناخت، هدفمندی و برنامه ریزی اقدام شد تا ارتقاء بینش سیاسی آحاد مردم و روشنفکری عمومی که در بیانیه اشاره شده که نه فقط به عنوان یک دستاورد که خود به عنوان ریشه‌ی دیگرِ دستاوردها مطرح است مورد توجه قرار گیرد. 5. شناخت ابعاد، مؤلفه ها و ملاحظات اساسی گفتمان سازی:با توجه به متن بیانیه، مطالعه و بررسی های انجام شده در ادبیات موجود، ابعاد و مؤلفه های گفتمان سازی به شرح تدوین گردیده است. الف: ابعاد گفتمان سازی - مخاطب قرار دادن جوانان
- تأکید بر مبانی و شعارهای انقلاب اسلامی
- یادآوری چشم‌اندازها و افق‌های انقلاب اسلامی
- جامعیت دادن به موضوع
- توجه به مطالبات مردم
- توجه به ارائه راهکارها
- نگاه به آینده با توجه به تجربیات چهار دهه قبل
- انعطاف‌پذیری
- پای‌بندی به اصول ضمن درک پدیده‌ها و موقعیت‌های نو
- توجه به دفاع مقتدرانه
ب: مؤلفه های گفتمان سازی - تبیین مفاهیم و مبانی پایه
- بازتولید بیانیه گام دوم انقلاب
- بهره برداری از توان علمی نخبگان
- نهادسازی و ساختارسازی
- بازتولید مفاهیم جدید متناسب با نیاز جامعه
- فراگیر کردن گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب
ج: ملاحظات اساسی در گفتمان سازی بیانیه ی گام دوم انقلاب - رهايي از هر گونه تبعیض و عدم توجه به عقیده سیاسی
- ایجاد اطمينان و آرامش خاطر برای مشارکت کنندگان
- مشارکت دادن اقشار مختلف جامعه
- تناسب گفتمان سازی با قابلیت های جامعه هدف
- تقویت افکار عمومی در اجتماع
- نبود هرگونه معذوراتی بر عليه کنشگران
- تجهيز کنشگران به ابزارهاي مورد نیاز
- تبيين و اطلاع رساني در زمينه گفتمان سازی
- دروني کردن و جامعه پذيري گفتمان سازی بیانیه
- برخورداري از امکانات به منظور گفتمان سازی بیانیه
- گردآوری و انتشار به موقع محصولات فرهنگی فعالیت ها
- دوری از رفتارهای دستوری وکنش‌های مبتنی بر اجبار
- گفتمان سازی با تبیینِ لازم، منطقی، عالمانه و دور از زیاده روی
- گفتمان سازی با زبان صحیح، علمی، منطقی و با زبان خوش
- عامليت صدا و سیمای مرکز فارس در زمينه گفتمان سازی
6. راهبردهای گفتمان سازي بیانیه گام دوم انقلاب:بر اساس مطالبی که به آنها پرداخته شد، در یک جهت گیری و رویکرد علمی برای گفتمان سازی راهبردهایی به شرح زیر پیشنهاد میگردد. راهبرد اول: تبیین مفاهیم و مبانی پایه ی بیانیه گام دوم انقلاب در این مرحله باید مبانی بیانیه گام دوم انقلاب را تحلیل کرد و کارشناسان را نسبت به ابعاد مختلف این مفهوم آشنا نمود تا از طریق تمرکز دانش تخصصی در سطوح پایه سازمان، ترویج و غلبه این دانش در سطح اجتماع اتفاق بیافتد. در حالِ حاضر در بیانیه گام دوم انقلاب برای همگان مفاهیمِ روشن و شفاف نداریم و ارتباط بین مفاهیم چندان روشن و واضح نمیباشد. راهبرد دوم: مشارکت دادن نخبگان و دانشگاهیان در موضوعات بیانیه بدون بهره گیری از اساتید دانشگاه، نخبگان و خُبرگان نمیتوان جریان سازی کرد و برای این امر باید از آنان بهره گرفت. بهره گیری از دانشگاهیان، نخبگان و خُبرگان به مشروعیت گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب منجر خواهد شد و این امر زمینه پذیرش مردمی و غالب شدن گفتمان مزبور را در سطح اجتماع هموار خواهد ساخت. راهبرد سوم: باز تولید گفتمان در قالب ارائه گزارش ها و مصاحبه ها انتشار مصاحبه ها و مطالعات علمی که حاوی مقالاتی در خصوص بیانیه گام دوم انقلاب می باشد، و همچنین مصاحبه ها و گزارش های منتشر شده در رسانه های جمعی به بازتولید مفاهیم گفتمان در سطح اجتماع کمک می کند و بیانیه گام دوم انقلاب را به گفتمان مسلط تبدیل خواهد کرد. راهبرد چهارم: عمومی و فراگیر کردن گفتمان این امر از طریق رسانه های جمعی و همچنین متون منتشر شده از سوی صدا و سیما میسر خواهد شد و نشان خواهد داد که جهت گیری صدا و سیما به چه صورت می باشد. راهبرد پنجم: نهادسازی و ساختارسازی در این زمینه صدا و سیما میتواند با تشکیل واحدهایی، پیام گیر های مردمی مشابه خدمات اجتماعی با عنوان خدمات فرهنگی به ساختارسازی و نهادسازی دست بزند و از این طریق گفتمان مورد نظر را تبلیغ، تا زمینه پذیرش آن در جامعه فراهم شود. راهبرد ششم: بازتولید مفاهیم متناسب با نیازهای روز جامعه جهانی و به تبع آن کشور ما دائما با مسائل جدیدی روبرو هستند و از طرفی بیانیه گام دوم انقلاب به متغیرهای جدیدی گره خورده است، لذا لازم است مفاهیم جدید را متناسب با نیاز روز جامعه کشف و این مفاهیم مرتب بازتولید شوند، بازتولید در شرایط مناسب از طریق مشارکت در امور مربوط به رسانه مشوقی برای مردم می باشد. راهبرد هفتم: حفظ بیانیه گام دوم انقلاب به منظور جلب نظر مردم و همکاری آنان تلاش به منظور حفظ بیانیه گام دوم انقلاب و حصول شرایطی که در آن آرامش خاطر و امید به آینده را در جامعه حکم فرما کند، 7. راهکارها- ایجاد فضای تبادل اندیشه و اطلاعات بین نخبگان و صدا و سیمای مرکز استان
برقراری ارتباط بین صدا و سیمای مرکز استان و نخبگان می تواند به مشروعیت هر چه بیشتر برنامه ها و فعالیت های بیافزاید و از سوی دیگر در این فرایند، صدا و سیمای مرکز استان میتواند از توان علمی خبرگان و نخبگان به منظور طراحی برنامه و پروژه های در دست اجرا کمک بگیرد و از سوی دیگر، از آنان به عنوان یک رسانه به منظور ترویج ادبیات موضوع بیانیه گام دوم استفاده و مشارکت ها را به سوی خود جلب کند. - تعامل و هم افزایی ساختارهای مرتبط به تولید گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب(دولتی و سازمان های مردم نهاد)
بهبود گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب نیازمند همکاری بین بخشی با تکیه بر تعامل سازمانی می باشد. رهنمودهای مقام معظم رهبری به عنوان اسناد بالادستی می تواند چارچوب کلی همکاری مشترک صدا وسیمای مرکز فارس را با سایر دستگاه های مورد نظر در بیانیه گام دوم انقلاب را مشخص سازد. تعامل و همکاری بین دستگاه‌ها برای گفتمان سازی لزوم همکاری‌ها را دو چندان خواهد کرد. لذا هم افزایی در بین دستگاه ها نیازمند پیش نیازهایی است که در بعد قانونی و سیاستی با کمبودی مواجه نمی باشد و از پشتوانه محکمی برخوردار می باشد و برای هم افق شدن با مقام معظم رهبری لازم است سازمان ها و نهادها سهم خود را با وظایف مربوطه مشخص کنند. - بسط دانش تخصصی بیانیه گام دوم انقلاب در سطح جامعه
تبیین مفهوم بیانیه گام دوم در فضای دانشگاهی و علمی جامعه و سرایت این گونه مباحث به لایه های زیرین جامعه موجب افزایش دانش تخصصی گفتمان بیانیه خواهد شد و تحقق بیانیه به دغدغه ای ذهنی تبدیل می شود. نقد مباحث موجود پیرامون موضوع بیانیه و سنجش این موضوع در ابعاد ذهنی و عینی در سطح استان، دانشی غنی پیرامون موضوع بیانیه ایجاد میکند که میتواند زمینه ساز نشست گفتمان سازی بیانیه در سطوح مختلف جامعه شود. 4. بهره گیری از قدرت رسانه ها به منظور افزایش هم افزایی و اقناع مردم عدم بهره‌گیری صحیح از ظرفیت رسانه‌های دیگر از یک‌سو و عدم ورود و حضور فنی و تخصصی رسانه‌ها در حوزه گفتمان سازی با توجه به برخی محدودیت‌ها از سوی دیگر، موجب ایجاد شکافی جدی میان رسانه ها و مردم و مسئولین در جامعه خواهد شد. رسانه ها میتوانند با انعکاس نظرات اندیشمندان و صاحبنظران در خصوص بیانیه گام دوم خیال مردم را از جهت تحقق بیانیه در افق .......آسوده کند و این امر مستلزم همکاری بیشتر صدا و سیما با سایر رسانه‌ها و نخبگان جامعه و مردم است. - جلب مشارکت مردم در فعالیتها
جلب مشارکتهای مردمی باعث پیوند و تعامل سازمان و شهروندان میشود و گفتمان به نقطه مشترکی بین این دو گروه تبدیل خواهد شد. لازم است صدا و سیما اندکی دربها را به روی دیگر خبرنگاران، اهالی رسانه، صاحب نظران با عقاید مختلف بازتر کند تا تلاش‌ها و زحمات صدا و سیمای مرکز فارس شفاف‌تر و واقعی‌تر به جامعه منعکس شود؛ در حال حاضر، هجوم هشتگ‌ها و نرم‌افزارهای پیام‌رسان، جریان اطلاعات را تغییر داده‌اند و اینجاست که صدا و سیما در تعاملی منطقی با مردم میتواند از چنین ظرفیت‌هایی برای بازتاب خدمات و تلاش‌های خود بهره بگیرد. رسانه‌ها نیز با بهره‌گیری از نظرات صاحبنظران، ترویج آگاهی‌های عمومی و تلاش در جهت انتشار حقایق موجب میشود که مردم در فعالیت های تحقق بیانیه گام دوم قرار گیرند یا اگر اتفاقی رخ داده آسیب کمتری متوجه آنان شود. - هموار کردن مسیر برای جوانان دغدغه مند
جوانان مرکز اصلی توجه بیانیه گام دوم انقلاب است. برای دست یابی به اهداف عالیه بیانیه لازم است فضای اظهار نظر و آزاداندیشی برای مطالبه‌گری جوان باز شود. این نباشد که چنانچه جوانی اظهار نظری بر خلاف خواست ما داشت با برخورد شود. برای تحقق بیانیه و حرکت در مسیر آرمان‌های که در بیانیه تصریح شده لازم است فضای آزاداندیشی شفافیت، عدالت و آزادی باز باشد. لازم است که نظرات مختلف درباره بیانیه ابراز تا سبب پخته شدن بیانیه در اجرا گردد. اگر بیانیه بخوبی نقد شود در ادامه مسیر مشکلات و موانع شناسایی میشود. - افزایش سرمایه اجتماعی صدا و سیما
سرمایه اجتماعی برای صدا و سیمای مرکز فارس به عنوان ظرفیت و قابلیت مشارکت مردم در توسعه گفتمان سازی میباشد و میتواند با اعتماد سازی، مسیر را با روند جامعه پذیری اعضای جامعه هماهنگ و سازگار نماید. اگر مردم درک کنند و ببینند که صدا و سیمای مرکز فارس با ارزش ها و هنجارهای جامعه شان همنواست، آنگاه اعتماد و اطمینان آنها به صدا و سیمای مرکز فارس بیشتر و هم نوایی شان با جامعه افزایش خواهد یافت. علاوه بر این اگر نهادهای آموزشی (مثل مدارس و دانشگاه ها) و ...... با آموزش و تقویت اعتماد اجتماعی در بین خانواده ها و افراد جامعه گام بردارند و صدا و سیما با تولید و پخش برنامه های مختلف در جهت فرهنگ سازی در بین مردم برای کمک و همیاری به دیگران و تقویت اعتماد اجتماعی و انسجام اجتماعی نقش ایفا کند، آنگاه شاهد گفتمان سازی موفق برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب خواهیم بود و این اقدامات در حکم روندی است که عوامل صدا و سیمای مرکز فارس را با مردم پیوند می دهد و برای خود سرمایه اجتماعی مهیا می کند. چنانچه سرمایه اجتماعی را با مؤلفه‌های مهمی همچون اعتماد عمومی، آگاهی و آمادگی برای مشارکت تعریف کنیم، بی درنگ اذعان خواهیم کرد که صدا و سیمای مرکز فارس بیش از هر سازمان دیگری، نیازمند سرمایه اجتماعی است. بسیاری از پدیده هایی که صدا و سیمای مرکز فارس به مداخله درآنها می‌پردازد، ماهیت اجتماعی دارند و لاجرم بدون همکاری، همراهی و همگامی شهروندان، مداخله صدا و سیمای مرکز فارس در این بیانیه موفقیت حداکثری را نصیب خود و البته نصیب کل جامعه خواهد کرد. 8. شاخص ها- شاخص های تبیین مفاهیم و مبانی پایه
- تحلیل مبانی بیانیه گام دوم انقلاب در سطوح مختلف
- آشنا نمودن مردم، نخبگان و مسئولین با ابعاد مختلف مفهوم بیانیه گام دوم انقلاب
- تلاش برای استفاده حداکثری و انتقال تجارب و ادبیات جدید در علوم اجتماعی و بومی سازی آن
- تاکید بر رواج مفاهیم شفاف و روشن در بیانیه گام دوم انقلاب
- شاخص های بازتولید بیانیه گام دوم انقلاب
- ارائه گزارش ها و مصاحبه های کاربردی مرتبط با بیانیه گام دوم انقلاب
- ارائه عملکرد مطلوب و مثبت از فعالیت های صدا و سیما در بیانیه گام دوم انقلاب
- تولید علم در حوزه بیانیه گام دوم انقلاب از طریق راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی و میزهای تخصصی مرتبط با بیانیه گام دوم انقلاب
- انتشار گزارش های مرتبط با بیانیه گام دوم انقلاب در سایر رسانه ها و جراید
- شاخص های بهره برداری از توان علمی نخبگانِ حوزه، دانشگاه، و......
- بهره گیری از نخبگان به منظور مشروعیت بخشیدن گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب
- نقد گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب توسط محافل دانشگاهی به منظور تدقیق وکاهش نقاط ضعف آن
- شاخص های نهادسازی و ساختارسازی
- راه اندازی واحدهای تخصصی به منظور پیگیری امور مربوط به گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب
- تلاش برای معرفی ساختار جدید به جامعه و مردم
- شناسایی لایه های اقشار اجتماعی مرتبط و تولید ادبیات متناسب به هر کدام مانند مدیران ارشد، ارباب جراید، معلمان و فرهنگیان، نیروهای مسلح و....
- حمایت از نهادهای مدنی علاقمند به این حوزه
- برقراری پیوند سهل و آسان بین اجتماع و ساختارهای جدید به منظور پذیرش بهتر ساختار موجود
- شاخص های بازتولید مفاهیم جدید متناسب با نیاز جامعه
- شناسایی متغیرهای پیوند خورده به بیانیه گام دوم انقلاب
- تلاش برای مفهوم سازی و تولید ادبیات جدید در حوزه گفتمان سازی
- بهره گیری از ظرفیت های علمی موجود به منظور مفهوم سازی
- اصلاح فرهنگ سیاسی جامعه در خصوص اهمیت بیانیه گام دوم انقلاب
- اصلاح فرهنگ سیاسی جامعه در خصوص لزوم حفظ بیانیه گام دوم
- بهره گیری از تجارب استان ها و کشورهای دیگر در زمینه ارتقای بیانیه گام دوم انقلاب
- شاخص های فراگیر کردن گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب
- ارتباط محکم و مستمر بین نخبگان و صدا و سیمای مرکز فارس
- بازتاب فعالیت های گفتمان سازی از سوی صدا و سیمای مرکز فارس
- برخورداری از روابط عمومی قوی در ساختار مرکز به منظور انعکاس صحیح نتیج گفتمان
- تولید و انتشار متون علمی با موضوع بیانیه گام دوم انقلاب
- شاخص های حفظ بیانیه گام دوم انقلاب به منظور جلب نظر مردم و همکاری آنان
- تلاش های صورت گرفته برای حفظ بیانیه گام دوم انقلاب
- ایجاد فضای توام با آرامش خاطر و امید به آینده در جامعه
- تشویق مردم برای بازتولید شرایط مناسب از طریق مشارکت دادن آنها در امور مربوط به رسانه ملی
|