تعرض نظامی نسبت به هواپیماهای مسافری تخلف از اصل آزادی پرواز هواپیماهای غیرنظامی است

گفته شده است ، پرواز شماره ۱۱۵۲ شرکت هواپیمایی ماهان در مسیر تهران- بیروت پس از حدود دو ‏‏ساعت پرواز بر فراز خاک سوریه مورد تهدید دو جنگنده آمریکایی قرار می گیرد و خلبان هواپیمای ‏مسافربری به ‏دلیل اینکه جنگنده‌های آمریکایی حالت تهدید داشته اند وضعیت را تهدید آمیز تشخیص داده و ‏طبق ‏دستورالعمل های مربوطه از وضعیت تهدید خارج می شود و به نقل یکی از خبرگزاری های معتبر ‏داخلی ‏چون جنگنده های آمریکایی ابتدا از بالا و زیر هواپیمای مسافری ماهان به این هواپیما نزدیک می ‏شوند مکالماتی ‏بین خلبان ماهان و جنگنده انجام می شود، با تغییر زاویه جنگنده، خلبان بلافاصله کاهش ‏ارتفاع می دهد و از آن ‏منظر که هواپیما در آن لحظه در تثبیت ارتفاع بوده و برخی از مسافران کمربند ‏ایمنی صندلی خود را باز کرده بودند، ‏کاهش سریع ارتفاع موجب می شود از ناحیه سر به دلیل برخورد با ‏جدار کناری یا سقف دچار صدمه شوند که در ‏نهایت خلبان این پرواز پس از تهدید جنگنده های آمریکایی ‏با کاهش ارتفاع به سمت فرودگاه بیروت حرکت و به ‏زمین می نشیند.‏

سنتکام، ستاد فرماندهی مرکزی نیروهای آمریکایی نیز اعلام کرده، در یک محدوده ۵۵ مایلی در اطراف ‏‏پادگان التنف ، "منطقه پرهیز از درگیری" میباشد که نیروهای سوریه و روسیه اجازه ندارند در آن منطقه ‏عملیاتی ‏اجرا کنند و همه هواپیماهایی که در آسمان آن منطقه پرواز می‌کنند، باید از طریق تماس رادیویی ‏خودشان را ‏معرفی کنند، چون هواپیمای ماهان‌ایر در نزدیکی پایگاه محل استقرار نیروهای ائتلاف ضد ‏داعش تحت رهبری ‏ایالات متحده در التنف سوریه، به تماس رادیویی خلبان جنگنده اف-۱۵ برای معرفی ‏خود پاسخ نداده، جنگنده ‏آمریکایی برای انجام بازرسی بصری به هواپیمای مذکور نزدیک  و در آسمان ‏سوریه هواپیمای ماهان‌ایر را از ‏فاصله‌ای ایمن با هدفِ اطمینان یافتن از ایمنیِ پرسنل ائتلاف در پادگان ‏التنف مورد بازرسی بصری قرار داده ‏و زمانی که خلبان اف-۱۵هواپیمای مزبور را به عنوان یک ‏هواپیمای مسافربری شناسایی کرده به ‏صورت ایمن فاصله‌اش را افزایش داده است. در ادامه نیز گفته شده ‏که این ردگیری مطابق ‏استانداردهای بین‌المللی انجام شده است.‏

کمیته صلاحیت دار برای بررسی و تحقیق

با توجه به اظهارات مبنی بر تعرض و ایجاد مزاحمت دو جنگنده آمریکایی به هواپیمای مسافربری ماهان، به نظر بنده، تحقیق و بررسی لازمه هرگونه اظهار نظر و تصمیمی پیرامون هر اتفاق و یا حادثه ای میباشد.‏ نظر به اینکه سانحه در فضای هوایی سوریه رخ داده لازم است سوریه با حضور کارشناسان ‏مربوطه با دقت و با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، امنیتی و حقوقی براساس قوانین و مقررات ایکائو و با دعوت از کارشناسان ایرانی ، کمیته تحقیق و بررسی سانحه را تشکیل و اظهار نظر نماید تا مسیر درستی پیموده و پس از جمع بندی نظرات تخصصی و تجزیه و ‏تحلیل و ارزیابی آنها ، نتیجه نهایی مبتنی بر واقعیت را به مبادی قانونی که همانا سازمان ایکائو میباشد اعلام و تحت ‏پیگیری قرار دهد. کمیته تحقیق و بررسی سانحه در سوریه باید ‏ادعای آمریکا مبنی بر اینکه منطقه هدف اف – 15 با ‏هواپیمای مسافر بری ماهان، منطقه ی پرهیز از درگیری میباشد ‏را مشخص و سپس با بهره برداری از اطلاعات جعبه ی سیاه ‏هواپیمای ماهان و مکالمات خلبان ‏اف – 15 ‏آمریکایی و برج مراقبت دمشق، صحت و سقم اظهارات خلبان آمریکایی را ‏مشخص نماید.‏

اثبات تخلف و محکومیت

نظر به اظهارات طرفین سانحه ( ایران و آمریکا ) و بعضی از کارشناسان و افراد دیگر در رسانه ها، که اتفاق رخ داده را ‏تحت عنوان رهگیری، ردگیری ، مزاحمت، بازرسی بصری ، تهدید و....... نام برده اند، باید بررسی شود که کدام موارد اتهامی ‏و قانونی منتسب به جنگنده های اف - 15 آمریکا میباشد، لذا برای دستیابی به حقیقت ماجرا لازمه این اقدام بررسی و تحقیق منظم و دقیق در مورد سابقه ی اقدام میباشد که در صورت اثبات نشدن ادعای آمریکایی ها، اقدام آن ها زیر پا گذاشتن اصول حقوق بین الملل است.

در نتیجه تحقیقات چنانچه صحت ادعای خلبان آمریکایی اثبات گردید مسئله خاتمه می یابد و در صورت اثبات تخلف خلبان آمریکایی نظر به اینکه تعرض آنان با هواپیمای جنگی در برابر هواپیماهای مسافری تخلف از اصل آزادی پرواز هواپیماهای غیرنظامی و ‏مغایرت با مواد ۳ مکرر و ۴۴ پیمان شیکاگو و ضمیمه های مربوطه و ‏کنوانسیون مونترال ۱۹۷۱ و زیر پا گذاشتن اصول حقوق بین الملل میباشد باید تحت پیگرد قانونی قرار گیرند .

پس از اثباتِ تخلف عوامل آمریکایی توسط کمیته تحقیق و بررسی سانحه، مراتب به سازمان ایکائو اعلام تا ضمن بررسی رای بر محکومیت آمریکا صادر و دولت آمریکا را محکوم و موظف به پرداخت خسارت ‏نماید. چنانچه دولت آمریکا از اجرای رای صادره امتناع کرد، ایران میتواند برای اجرای رای به دیوان بین ‏المللی دادگستری لاهه شکایت و خواسته را پیگیری کند. 1399.05.07